Is de toekomst van de Motorsport elektrisch?

Tekst: Bart Jacobs

Foto's: YouTube.com/Official Isle of Man TT, /Energica, /MCNews.com/au, /Stefan Peetermans, /Josh Hill, /RacerTV-GNCC, /Stijn Rentmeesters

Dit weekend wordt op de Oostenrijkse Red Bull Ring de tweede ronde van het FIM MotoE-kampioenschap gereden. Het duurde lang, héél lang maar nu is er dus eindelijk een volwaardig Wegrace-kampioenschap voor elektrische motorfietsen. Je kan discussiëren over het format – MotoE is een zogenaamde ‘silhouette’-klasse waarbij iedereen op dezelfde Energica motorfiets zit – maar dat er een internationaal kampioenschap voor e-motorfietsen moest komen stond als een paal boven water. Was het immers ook zo niet dat de ‘klassieke’ Motorsport-disciplines, Wegrace op kop, gestart zijn? Eens er motorfietsen met verbrandingsmotoren rondreden waren er wel mensen die zich wilden meten in wie nu het snelst met zo’n tuig om kon springen.

Je kan er voor zijn of je kan er tegen zijn maar langzaam maar zeker wint ‘geëlektrificeerd racen’ aan vaart. Net als 100 jaar geleden het geval was, staat de Motorsport op die manier weer min of meer in z’n kinderschoenen. We maken een rondje langs een aantal disciplines voor een stand van zaken.

Wegrace

Het was de eerder archaïsch aandoende Isle of Man TT, die in 2010 geschiedenis schreef door een race voor elektrische motorfietsen aan het programma toe te voegen. De eerste winnaar van de TT Zero, Mark Miller deed er in 2010, op de MotoCzysz E1PC, 23:22.89  (gem. snelheid 155.81 km/u) over om één ronde over de 60,73 km lange Mountain Course af te werken. Tijdens de 10e editie van de TT Zero, die dit jaar werd verreden legde Michael Rutter diezelfde ronde op de Mugen af in 18:34.17 (gem. snelheid 196.193 km/u). Het geeft aan hoe snel de e-machines geëvolueerd zijn. In de video hieronder zie je een verslag van de TT Zero van dit jaar.

Toch was de TT Zero de voorbije jaren meestal één ‘one horse race’, nadat MotoCzysz ermee stopte (na het overlijden van bezieler Michael Czysz) leek het Amerikaanse Brammo even een uitdager te worden voor Mugen. De overige deelnemende constructeurs waren echter  meestal jonge start-ups zoals Saroléa of door universiteiten ingeschreven teams. Geen van hen had het budget of de know-how om de handschoen op te nemen tegen het Japanse Mugen, waarachter in realiteit Honda schuil gaat.

Die wetenschap speelde wellicht mee in de keuze van Dorna (de promotor van de MotoGP en het WK Superbike) om een aanbesteding uit te schrijven voor een ‘control bike’ voor het MotoE-kampioenschap. Verschillende constructeurs waaronder ook het Belgische Saroléa dongen mee naar de aanbesteding maar het was uiteindelijk het Italiaanse Energica die het order binnenhaalde. Energica was geen onbekende en bouwde met de Eva naked bike en de Ego superbike al elektrische straatmotoren.

Een zware brand, waarbij alle Energica racemotoren vernield werden, tijdens de MotoE-test op het circuit van Jerez gooide roet in het eten. Maar het bleek, gelukkig maar, niet meer dan een hobbel in het wegdek te zijn. Een maand geleden ging het MotoE-kampioenschap dan eindelijk van start tijdens de Duitse GP op de Sachsenring (zie video hieronder). 

De manier waarop Dorna dit eerste jaar aanpakt, maakt dat de MotoE quasi meteen vertrouwd aanvoelde. De motorfietsen worden ingezet door gevestigde teams uit de GP-paddock, teams die in de MotoGP, Moto2, of Moto3 uitkomen. Ook de rijders op de Energica’s zijn vertrouwde namen. Zo maakte Sete Gibernau – ooit Valentino Rossi’s rivaal voor de titel – z’n comeback, maar er zijn ook jongens die we recenter aan het werk zagen in een GP-klasse, zoals Bradley Smith, Mike Di Meglio en onze Xavier Siméon. Opvallend, je vindt geen onervaren ‘nobodies’ in het MotoE-veld, allemaal zijn het jongens die hun strepen reeds verdienden in de GP’s. In vele gevallen wonnen ze zelfs GP’s en een aantal onder hen (Mike di Meglio en Nicolas Terol) zijn zellfs voormalige wereldkampioenen.De race op de Sachsenring was, mede door omstandigheden, kort maar close (zie verslag hieronder). We kijken nu al uit naar de race op de Red Bull Ring.

Het MotoE-kampioenschap moet je tegelijkertijd als een uitstalraam en een laboratorium zien. Een uitstalraam, omdat op deze manier, de motorsportliefhebbers én motorrijders vertrouwd raken met elektrisch racen. En een laboratorium omdat er nog heel wat werk verzet moet worden. Niet alleen om die machines competitiever te maken, ten opzichte van de bestaande klassen maar ook om de machines betaalbaarder te maken. Het is de bedoeling dat, op middellange termijn – en dan hebben we het over een periode tussen nu en 2024 – elektrische motorfietsen hun intrede maken in nationale kampioenschappen. Het zou mij niet verbazen moest Dorna daarmee in 2021 al beginnen in het  door hen gerunde Spaanse kampioenschap (CEV). Ook het British Superbike en MotoAmerica, lijken me goede platformen om een elektrisch kampioenschap te lanceren. Al spelen natuurlijk ook economische factoren daarin een rol.

Trial

Sinds vorig jaar organiseert de internationale motorsportfederatie FIM een Trial-E  Cup. Voorlopig is dit nog maar een erg kleinschalig gebeuren. Dit jaar telde de Trial-E Cup twee ronden, de GP van Nederland in Zelhem en de Belgische GP in Comblain-au-Pont. Toevallig (of niet) ook twee landen waarin de Motorsport geconfronteerd wordt met de geluidsproblematiek. Al is die in de Trial-sport nagenoeg onbestaande. Zelfs trialmotoren op benzine maken amper lawaai.

Toch is Trial een discipline waarbij elektrische motorfietsen uitstekend passen. De trial-obstakels vereisen instant-koppel en dat heeft een e-motorfiets met karrenvrachten. Bovendien liggen de verschillende ‘non-stops’ vaak dicht bij mekaar, met het rennerspark dichtbij of er middenin. Ideaal dus om na een ronde eventueel van batterij te wisselen. En er is meer want de immer ambitieuze Jacques Bolle, de voorzitter van de FFM (Fédération Française de Motocyclisme) wil Trial-E zelfs op de Olympische Spelen krijgen. Dat moet dan gebeuren tijdens de Olympische Spelen van Parijs in 2024 en als demonstratiesport. Het is een publiek geheim dat spektakelsporten als BMX bij de beste bekeken onderdelen van  de laatste Olympische Spelen horen. Trial-E zou daar perfect tussen passen.

Motorcross

Als er een motorsport-discipline is die nood heeft aan elektrificatie is het misschien wel het Motorcross. Verscheidene constructeurs brengen of brachten al een kant-en-klare elektrische crossmotor op de markt. Maar toch is de discipline nagenoeg niet ontwikkeld.

In 2013 kregen we in België een wereldprimeur met de allereerste, door de FIM erkende, E-MX-wedstrijd (zie video hierboven). Deze vond plaats tijdens de ‘Clean Week’ van Circuit Zolder. Alle deelnemers zaten voor de gelegenheid op een KTM Freeride E. De wedstrijd werd gewonnen door 10-voudig wereldkampioen Stefan Everts. Ook in de jaren daarna werden er nog E-MX-wedstrijden afgewerkt op Zolder tot de nieuwe directie van het circuit het welletjes vond. De wedstrijd werd samen met de 'Clean Week' afgevoerd. Er zullen wellicht nog wel andere wedstrijden plaats vinden tussen rijders op elektrische crossmotoren, maar dan hebben we het over intieme amateurwedstrijden, vaak op daar speciaal voor aangelegde E-MX-circuits. Voorlopig lijkt er zowel binnen de FIM als bij MXGP-promotor Youthstream niets te bewegen op E-MX-vlak. Iedereen wacht af tot de constructeurs met valabele e-crossmotoren komen, alvorens een behoorlijk kampioenschap uit de grond te stampen.

Door de jaren heen probeerden constructeurs als Quantya, Brammo en Tacita tevergeefs om hun e-crossmotoren te laten doorbreken. Te vergeefs, de dure prijzen van de batterijen en de relatief lage prestaties vormden een struikelblok. KTM kende iets meer succes met de Freeride E (waarvan ook een Enduro- en Supermoto-versie bestaat). Yamaha (met de PED-1) en Honda (met de CR Electric) ‘teaseden’ beiden wel met een elektrische crossmotor, maar lijken nog steeds geen plannen te hebben om die motorfietsen echt in productie te nemen. Een recente overeenkomst waarbij de vier Japanse constructeurs tot een gezamenlijke standaard inzake batterijen, oplaadstations en andere ‘faciliteiten’ kwamen, zal de komst van elektrische motorfietsen van Honda, Kawasaki, Suzuki en Yamaha wellicht bespoedigen.

Het Amerikaanse Alta Motors bouwde tot eind vorig jaar de meest geavanceerde elektrische ‘dirt bikes’, maar moest dan de boeken toe doen. Alta beschikte over geavanceerde technologie die begin dit jaar werd gekocht door Can-Ams moederbedrijf BRP.  Ondertussen blijft Josh Hill, die als test- en fabriekspiloot voor Alta Motors fungeerde, z’n fans verblijden met de Freeride-video’s (zie video hierboven) waarin hij op z’n Alta Motors Redshift MXR te zien is. Deze 50 pk sterke elektrische crossmotor kan de vergelijking met elke moderne 250cc viertakt tegenhanger zonder problemen doorstaan.

E-MTB

Houden heel wat motorfabrikanten nog een slag om de arm wat elektrische motorfietsen betreft dan experimenteren ze wel al met andere elektrische tweewielers. Zo was Yamaha één van de pioniers wat elektrische fietsmotoren betreft. Sinds vorig jaar brengt het merk met de gekruiste stemvorken niet alleen e-motoren maar ook complete elektrische fietsen op de markt. Die zijn vooralsnog alleen in de VS te koop. Maar ondertussen zetten ook merken als BMW, Ducati, Husqvarna en Kawasaki hun eerste stappen als constructeur van e-fietsen. Niet dat die fietsen in hun eigen fabrieken gebouwd worden – het betreft meestal een samenwerking met een bestaand fietsconstructeur maar we kunnen het idee erachter wel begrijpen.

Wie de afgelopen jaren een gespecialiseerde fietsenzaak binnenliep en er de elektrische mountainbikes bekeek, dacht wellicht dat deze verdraaid veel weg hadden van cross- of enduromotoren. Met hun forse uiterlijk, schijfremmen,  brede banden en lange veerwegen doen de topmodellen van merken als  Trek, Cannondales of Specialized inderdaad sterk aan ‘dirt bikes’ denken. Met krachtbronnen als de Bosch Performance Line CX beschikken deze E-MTB’s over een koppel van 75 Nm. Ter vergelijking, een Yamaha MT-07 heeft een maximaal koppel van 68 Nm.

Gedurende enkele jaren waren er (nog) geen wedstrijden voor deze nieuwe generatie fietsen. De bestaande organisatoren van mountainbike-wedstrijden en de wielerfederaties zagen initieel geen brood in de E-MTB. Sinds dit jaar hebben de motorsport-promotoren de E-MTB ontdekt. In Amerika is er nu een E-MTB-klasse in het Grand National Cross Country-kampioenschap (GNCC) (zie video hierboven). Uiteraard rijden de e-mountainbikers apart. In België heeft de Belgische Motorrijdersbond (BMB) geprofiteerd van de inertie van Belgian Cycling (KBWB) en werden onder BMB-auspiciën E-MTB-wedstrijden georganiseerd, waaronder één op het circuit Jules Tacheny in Mettet (zie video hieronder).

Oorlogje tussen FIM en UCI

Op internationaal niveau, lijkt de FIM nu ook E-MTB naar zich toe te trekken. Tijdens het weekend van 17 en 18 augustus vind in Imola in het kader van de MXGP van Italië, de allereerste editie van de FIM E-XBike World Cup plaats. De aankondiging hiervan, eind maart, verraste duidelijk de Internationale Wielerfederatie UCI. De UCI protesteerde, bij monde van voorzitter David Lappartient, op de manier waarop de FIM zich het E-MTB wou toe-eigenen. Eerder had de UCI al de toevoeging van de discipline E-MTB aan de wereldkampioenschappen Mountainbike (eind augustus in het Canadese Mont-Saint-Anne)  bekend gemaakt. De hele historie doet een beetje denken aan het getouwtrek, bijna 40 jaar geleden, rond de toen nog jonge discipline BMX. Nu een gerespecteerde wielerdiscipline, destijds verguisd door de ‘wijze grijze heren’ van de KBWB.

Nog niet voor morgen

Dat de Motorsport eerder vroeger dan later geëlektrificeerd wordt is ondertussen zonneklaar. Wanneer en of dat proces zich volledig zal voltrekken valt niet te voorspellen. Maar eens de gevestigde waarden uit de motorindustrie zelf e-motorfietsen gaan bouwen, kan het snel gaan. Van de start-ups die 10 of 5 jaar geleden pionierswerk inzake e-motorfietsen verrichtten, schieten er ondertussen niet veel meer over. Hun know-how en patenten werden niettemin opgekocht door gevestigde waarden. De Wegracerij staat momenteel het verst en daar zou het weleens kunnen dat de MotoE binnen dit en vijf jaar een volwaardige GP-klasse wordt, en wie weet wel de Moto3 vervangt?

Voor disciplines als  Motorcross en Enduro zou de doorbraak van de elektrische motorfiets wel eens de redding op lange termijn kunnen betekenen. Tenminste, voor de beoefenaars van deze disciplines. Ik ben echter niet zeker of alle toeschouwers zitten te wachten op het gezoem van een e-crossmotor. Bovendien overheerst die gedachte ook bij heel wat beoefenaars van de sport, zelfs onder de jonge. Zo liet België's beste vrouwelijke motorcrosser, Amandine Verstappen, deze week in Knack optekenen dat ze zou stoppen bij de invoering van stille, elektrische motoren.  Tenslotte is het geluid toch één van de aspecten die deze sport groot heeft gemaakt en paradoxaal genoeg ook in de problemen heeft gebracht. Kortweg kan je stellen dat een crosswedstrijd en het bijhorende sensationeel zijn wanneer je er naar staat te kijken, maar storend als je ze 1,5 km verder in je tuin kan horen…

De E-MTB biedt momenteel al een alternatief voor de offroad-enthousiast, al is dat beslist niet goedkoop. Ook van deze ‘fietsen’ zullen de prestaties de komende jaren nog verbeteren. De scheidslijn tussen fiets en motorfiets zal alsmaar smaller worden. Zodanig dat het des te moeilijker wordt om te oordelen of de discipline door een wieler- of motorsportfederatie gepromoot moet worden. Maar zoals altijd zal het de industrie zelf zijn, die deze strategische keuze zal maken en het probleem voor ééns en altijd zal oplossen.