Retro Sport: De Marathon Enduro van Overpelt/Lommel

Begin jaren ’80 werd de, in 1976 door Dakar-vader Thierry Sabine, in het leven geroepen Enduro du Touquet ook buiten de Franse grenzen bekend. De spectaculaire massa-enduro kreeg niet alleen navolging in badplaatsen aan de Franse westkust zoals Fort-Mahon, Loon-Plage (nabij Duinkerke) en Hourtin (Enduro des Baïnes), maar ook in het buitenland met wedstrijden als de Weston-super-Mare Beach Race (aan het Bristol Channel) of de Veronica Strandrace in Scheveningen.

Aan de Belgische kust waren er plannen voor een strandrace in Heist-aan-Zee en later ook in De Panne. Concreet zouden die echter nooit worden. Maar in Noord-Limburg was er begin jaren ‘80 ook geen gebrek aan zand(vlakten) en bovendien had men daar een echte motorcross-traditie. Met ‘zandman’ Jaak Vanvelthoven had ook België een pionier op het vlak van massa-enduro’s.

Vanvelthoven was begin jaren ’80 naast ontginner en handelaar in het befaamde Lommelzand ook een begenadigd GP-crosser. Hij was niet alleen fabrieksrijder voor KTM, maar samen met z’n schoonbroer Jan Boonen ook de importeur van het Oostenrijkse merk. ‘Lange Jaak’ zag ook in België een markt voor zo’n massawedstrijd. Naar een geschikte locatie diende niet lang gezocht te worden want in de zandgroeve van Bovel in Lommel was plaats genoeg. De Marathon Enduro begon als een naseizoenswedstrijd. Reeds van bij de eerste editie werd er voor een vaste wedstrijdformule gekozen, alle deelnemers startten gezamenlijk en reden twee reeksen, waarvan de eerste 1 en de twee 2 uur duurde. Met Jacky Martens (KTM) won er meteen ook een ‘local hero’.

De passage in de Sahara zou echter maar kort zijn. Al na de eerste editie moest Vanvelthoven op zoek naar een nieuwe locatie voor het evenement. Het naburige Overpelt (nu samen met Neerpelt gefuseerd tot 'Pelt') speelde maar al te graag gastheer voor het massaspektakel. Enduro Sport, de club die Vanvelthoven gesticht had om de wedstrijd te organiseren, koos voor een datum in oktober. De reguliere crosskampioenschappen zaten er dan op, zodat ook de amateurs aan de start konden verschijnen naast Belgische toppers. Bovendien was de kans op zacht weer dan ook nog reeël en was het crosspubliek nog niet echt in een winterslaap verzeild geraakt. Allemaal factoren die de groei van de wedstrijd bespoedigden. Jan Van Poppel (Yamaha) werd de eerste winnaar in Overpelt.

Al na de eerste edities van de Marathon Enduro was duidelijk dat je over een aantal kwaliteiten moest beschikken om op het podium te kunnen eindigen. In de eerste plaats moest je natuurlijk een goed zandrijder zijn. Dat maakte dat het vooral Limburgse en Antwerpse rijders, aangevuld met Nederlanders, waren die in de voorste gelederen streden. En uiteraard diende je ook een goede fysieke conditie te hebben want één uur voluit gaan in het Overpeltse zand was al behoorlijk zwaar, maar in de finale manche werden dat twee uur. Daarnaast kwamen ook stuurmanskunst en koersinzicht meer dan van pas. Zo moest je bij het dubbelen, de vaak over de gehele breedte van de omloop zwalpende, amateurs weten te ontwijken én je moest exact weten wanneer je de naar 'pits' moest om bij te tanken.

Banden-rel

De groei  van de Marathon Enduro verliep evenwel niet helemaal zonder pijnen. Want in de aanloop naar de editie van 1985 legde de sportcommissie van de Belgische Motorrijdersbond op dat de deelnemers aan de Marathon Enduro van Overpelt verplicht met FIM Enduro-banden aan de start moesten komen. Een regel die de organiserende club niet helemaal zag zitten omdat ze vreesden dat de amateurs voor een eenmalige deelname niet zouden investeren in duurdere endurobanden. Het Enduro-aspect van de wedstrijd lag dan ook vooral bij de duur ervan, al moest iedereen voor de vorm met een (enduro)koplamp en een achterlicht aan de start verschijnen.

De rel rond de dure banden kreeg flink wat aandacht in de Vlaamse kranten die destijds nog uitgebreid over motorcross berichtten. Enkele maanden voordien had organisator Van Velthoven zelf in het oog van de storm gestaan, toen de BMB hem schorste omdat hij zonder toestemming had deelgenomen aan de Enduro du Touquet, terwijl hij volgens de nationale federatie aan de start had moeten staan van een voorseizoenswedstrijd in Lummen. De heisa in de pers legde de wedstrijd echter geen windeieren want er de publieksaantallen gingen net als de deelnames de hoogte in! Met Peter Dirkx, de zoon van de lokale Honda-dealer, won in 1985 één van de coming men in de Belgische motorcross. Een jaar later pakte Jacky Martens z’n tweede zege (zie video hieronder).

Helikoptershots

In 1987 kwam de wedstrijd voor het eerst rechtstreeks op TV. De toenmalige BRT zette een helikopter in om de wedstrijd, net als bij het wielrennen, van bovenaf te filmen. De live-uitzending paste volledig in het plaatje van de wedstrijd, die dan al flink wat nationale bekendheid had gekregen. De organisatie in Overpelt was dan al flink volwassen met een heuse cavalcade vanuit het gesloten park in het dorpscentrum naar het eigenlijke circuit in de industriezone. Daar was volop plaats voor toeschouwers en een lange ronde die oa over snelle bospaden voerde. Het leverde spectaculaire helikopter-shots op van de latere winnaar, de betreurde Dirk Geukens (Honda). Een jaar later zou Geukens overigens ‘recidiveren’ als winnaar, maar dan op Kawasaki.

Na een sabbatjaar in 1989 stoomde de organisatie in 1990 wel door. Met Marnicq Bervoets (Kawasaki) kregen ze er een mooie naam op het palmares bij. Ook de publieke belangstelling bleef groeien, in 1991 won Joël Smets voor 20.000 toeschouwers. Dat organisator Jaak Vanvelthoven, dankzij de talrijke sponsors, de toegang gratis hield zal daar wellicht in meegespeeld hebben.

De 10e organisatie van de Marathon-Enduro was meteen ook de laatste in Overpelt. Met dik 750 deelnemers in het zand én 25.000 toeschouwers langs het circuit was het ook de meest succesvolle editie. Desselaar Chris Jacobs (Honda) boekte er de mooiste overwinning van z’n carrière. Maar na de editie van 1992 moest de Marathon-enduro opnieuw op zoek naar een gepaste locatie.

Na weer een hiaat in 1993, hernam Enduro Sport met een 11e uitgave op het Stedelijk Motorcrosscentrum in Lommel. De zege ging toen naar Rudy Van Leeuwen. Daarna zou het nog tot 1999 duren vooraleer er nog een editie plaats vond.

De reden daarvoor lag bij de langere omloop, dan het gebruikelijke GP-circuit, die voor zo’n massa-evenement nodig is. Met de Luikse zandspecialist Vincent Genot (Suzuki) won in het laatste jaar van de 20e eeuw voor het eerst een Waal deze wedstrijd. In het najaar van 2001 vond de allerlaatste editie plaats, de zege in Lommel ging dan naar de Let Lauris Freibergs (Yamaha). 

Na bijna 20 jaar hield organiserend club Enduro Sport het voor bekeken. Naast de Marathon Enduro organiseerde de club uit Lommel ook internationale motorcrosswedstrijden en de wegrace van Overpelt. Maar da's dan weer een ander Retro Sport-verhaal...

Met dank aan organisator en bezieler Jaak Vanvelthoven!

Tekst: BJ

Foto's: Enduro Sport Lommel/Archief Jaak Vanvelthoven

Video: YouTube.com/motocross 1970