Retro-reisverhaal: Knallen door Kirgizië

Op een rustige woensdagavond wordt Zaventem airport opgeschrikt door 8 zwaarbepakte als-terminator-uitziende mannen. Met harnas en crosslaarzen aan bestijgen we het vliegtuig met als eindbestemming Bishkek, de hoofdstad van Kirgizië. Na elf uur vliegen slaan we voorraden in voor enkele dagen en vieren we onze aankomst in dit mysterieuze land. De volgende ochtend zijn we door de adrenaline vroeg uit de veren en staan te popelen om de moto’s op te halen. Ik heb alles via WhatsApp geregeld met ene Alex, de eigenaar van de verhuurfirma ‘West East Travels’ die ons acht KTM 690 Enduro’s heeft beloofd. Geen voorschot, alleen een geschreven belofte en een adres. Ik ben benieuwd…

Twee uur later baant ons enduro-konvooi, gevolgd door een dikke Toyota Tundra V8, zich een weg door de drukte van de stad. De Tundra is bemand door Tatiana, onze mechaniekster. Een vrouw van 55 jaar oud met 25 jaar sleutelervaring en een motorcrosstitel op haar naam. De Tundra is voorzien van enkele jerrycans met benzine, watervoorraad, eten, kampeerspullen, reserveonderdelen en sleutelmateriaal. Op de planning staat een route van 1.700 kilometer langs steile bergpassen, groene valleien, meren, besneeuwde bergtoppen en maanlandschappen ... Volgens Alex en Tatiana een onmogelijke weg door de dichtgesneeuwde bergpassen en de kolkende rivieren. Ondanks een "jullie-zullen-wel-zien"-dreigement laten ze ons toch vertrekken.

De eerste dag brengt ons ook de eerste uitdaging: de Kegety-pas (3832 m), met een mooi weggetje naar boven, maar haast geen weg naar beneden. Het vergezicht hierboven is adembenemend. Met onze voeten in de sneeuw kijken we uit op de prachtige vallei, omgeven door besneeuwde bergtoppen. Maar hoe gaan we nu in die vallei raken? De bergwand bestaat uit losliggende stenen. Soms lijkt er iets op een paadje, maar meestal verdwijnt dat snel en rijd ik op een steil afhellend hoopje stenen. Ik zwoeg me met veel concentratie en een gezonde portie ‘komt-wel-goed'-gedachten een weg naar beneden. Het gevaarlijkste stuk is achter de rug. Ik kijk naar boven en zie de rest afzien. Ik kan hun angstzweet bijna ruiken. De meesten redden het zonder al te hard te vallen, maar Mathias zorgt toch wel even voor spektakel. Hij gaat onderuit en dreigt over te kantelen naar beneden toe. Vliegensvlug wipt hij van zijn zadel. Hij neemt zijn KTM bij het stuur en loopt/struikelt een stuk helling af met de behendigheid van een berggeit. Dit had wel eens anders kunnen aflopen ... 

Vodka en vuur

Voor Max is deze berg pas echt een vuurdoop. Hij heeft ervaring op de baan maar het is zijn eerste dag offroad… Met enkele ‘gecontroleerde’ valpartijen en een totaal gebrek aan techniek komt hij toch veilig beneden. De ‘onmogelijke’ Kegety: Check! Nu is het wachten op Tatiana die helemaal rond moest rijden. Bij valavond komt ze toe en we starten met het opzetten van de tenten aan de kant van een rivier. Tatiana vervangt ondertussen de injectie van één van de moto’s die sputterde. Wat een heldin die vrouw… Vodka en een kampvuur houden ons nog een tijdje warm totdat het echt te koud wordt, hier op 3000 meter.

Ochtendstond heeft koud in de mond. We wachten met vertrekken tot de zon de ijzel verdreven heeft. We rijden doorheen een groene vallei die bezaaid is met dieren. Horden paarden, schapen, koeien, geiten grazen vredig in het rond. De grindpiste lijkt op momenten een grote stal. Honderden dieren worden naar andere weilanden gehoed door herders te paard. De ene herder al wat meer gemarineerd in vodka dan de andere… Vooraleer we de piste aanvatten leven we ons als jonge veulens uit in de vallei. Rivierpassages, heuvels en moerasjes vormen hier ons speelterrein. Wat een fun!  Enkel de KTM van Bazzo vermaakt zich iets minder… die ligt na een mislukte rivierpassage op zijn zij te verdrinken in het water. Even later gaat Max de bocht uit. Zijn enkelligamenten vervolgens ook. Met een gezwollen voet en zonder schakelpootje volgt hij achteraan dapper verder, samen met Loewe die al honderd kilometer met een lekke achterband rijdt. Ik probeer Tatiana te bereiken met de satelliettelefoon, maar zonder resultaat. Er is in dit land enkel netwerk in de buurt van grotere dorpen ... en daar zijn er niet veel van. Op deze momenten beseffen we hoe vanzelfsprekend 'bereikbaar zijn' voor ons is. We beslissen dan maar door te rijden, zover we kunnen. In de verte nadert er een grote stofwolk en als bij wonder doemt daar een Tundra op. Onderweg naar onze kampeerplek treffen we verschillende ruiters aan die de nationale sport aan het beoefenen zijn: dode-geiten-polo (Buzkashi). Tijdens deze wedstrijd worstelen acrobatische ruiters om het karkas van een geit te bemachtigen en voor de voeten van de scheidsrechter te werpen. Het is een nogal ruwe man-tegen-man sport. Indrukwekkend!

Kneedbaar staal

Ik dwing mezelf wakker te worden en spring in het ijskoude rivierwater om me te wassen. Ik voel me een splinternieuw mens, klaar om weer vuil te worden. Vandaag splitsen we op in ‘team kamikaze’, dat een extra lus van 140 km zal rijden, en ‘team chill’, dat rechtstreeks naar het meer Son-Köl gaat. De extra kilometers zijn meer dan de moeite waard. De lus trakteert ons op vruchtbare valleien met hier en daar boerendorpjes tegen een witte bergachtergrond onder een stralende zon. De piste verandert van rotsachtig, naar grind naar mul zand. Een waar rijplezier... totdat Loewe grandioos over zijn stuur gaat. En opnieuw ... en opnieuw ... tot hij zichzelf en zijn carterdeksel stuk krijgt. Bloed uit de hand van Loewe, olie uit het carter van de KTM. Het bloed tot daar aan toe, maar het olielek? Een hulplijn bellen is wederom geen optie wegens het onbestaande netwerk. Dan maar onze plan trekken. De sleutelkit hebben we niet bij, maar Loewe tovert wel kneedbaar staal tevoorschijn. Met veel geduld en precisie lukt het ons het lek grotendeels te dichten. Onze overlevingskit van tape, tie-raps en ijzerdraad wordt vanaf heden aangevuld met kneedbaar staal, een must-have voor elke endurist die al eens graag valt.

Uiteindelijk bereiken we na zwaar offroaden Tatiana, die zich over Loewe en de KTM ontfermt. Matti en ik hervatten de route die ons over een col van 3200 m brengt. Op deze hoogtes is het weer erg onvoorspelbaar. We stijgen snel. De wolken lossen eerst hun water en vervolgens hun sneeuw. De klei-achtige piste verandert in een mum van tijd van een goed berijdbaar paardenwegentje naar een glibberige modderbaan. Mijn achterwiel schuift alle kanten op en met momenten doet mijn voorwiel ook vrolijk mee. We schaatsen ons als het ware de berg op midden in de wolken. Ik weet niet goed wat ik op dit moment voel … Is het plezier? Of eerder schrik? We bereiken als moddermannetjes de col en de sneeuw stopt. De grijze wolk glijdt weg achter ons door en voor ons verschijnt Son-kul. Het op een na grootste meer van Kirgizië gelegen op 3000 meter hoogte. Wat een schouwspel! Het kristalblauwe meer is volledig omringd door met sneeuw bedekte bergen. We banen ons een weg naar beneden langs de heuvelrug en hervatten de achtervolging van team chill. In de verte zien we ze al staan. Stilstaan…

Helden

De motor van Max doet niets meer. Geen contact, niets… Het yurtkamp waar we slapen ligt nog 40 km verder. Tatiana is onbereikbaar en regenwolken hebben de col getrotseerd en komen gestaag aangegleden. Kyrgyzstan... trek uw plan! Met drie zetten we koers naar de yurts via paardenpaadjes die alle richtingen uitgaan. Hagel slaat tegen ons crossbril en het zicht is miniem. Doorweekt tref ik Tatiana en Loewe aan, de rest ben ik onderweg kwijtgespeeld. Tegen een slakkengangetje gids ik Tatiana tot bij de gestrande KTM die al terug aan het rollen is ... aan een touw. Tatiana schudt deze keer van neen. Een elektrisch probleem is in deze situatie onoplosbaar. De avond valt en het wordt snel koud, heel koud. De enige optie is om de machine verder tot aan het kamp te slepen. Charles en Stephane ploegen vooruit. Het onvoorspelbare terrein maakt het extreem moeilijk om niet te vallen. Eén keer gaat het mis en ze gaan beiden onderuit. Maar beter hier onderuit gaan dan in die twee-meter- diepe kloof wat verderop. Na een uur lang afzien in het pikkedonker en de gietende regen, komen de helden aan in het yurtkamp.

Een yurt is een traditionele ronde tent die wordt gebruikt door de trekkende nomaden met hun kuddes. Binnenin staat er een kachel die brandt op gedroogde koeienvlaaien. Perfect om onszelf te laten ontdooien en onze kleren wat te drogen. We eten gebakken vis uit het meer en worden volgegoten met thee. Wat een luxe. De andere gasten hier? Dat zijn Poolse werknemers van Google ... op bedrijfsuitje. Hun eten is nog niet op of ze bouwen de traditionele woonst om tot mini-discotheek. Ook wij trekken onze stoute schoenen aan en dansen tot we worden buitengezet door het opperhoofd.

Elegante dames

Honden blaffen de dag op gang. De zon straalt de prut uit mijn ogen en geeft het landschap een postkaarteffect. Dit is het Kirgizië van in de boekjes. Ijskoud maar adembenemend! Tatiana speurt goed ingeduffeld het elektrisch probleem op. Door het schuren van het zadel is er één draadje beschadigd. Een moderne en performante KTM is prima voor dit soort korte avonturen, maar ermee door Afrika rijden zou ik zelf nooit doen. Deze moto’s zijn zodanig afhankelijk van hun elektronica dat het de zelfredzaamheid danig beperkt. Een uur en wat ductape later dalen we het plateau af op zoek naar warmere oorden. Verbazingwekkend hoe snel de temperaturen kunnen evolueren in dit land. We vertrekken met thermisch ondergoed en twee jassen, bij temperaturen rond het vriespunt, en een half uur later rijden we in T-shirt rond bij een zalige 20°C. Een land van extremen. De 180 kilometers die vandaag op de planning staan malen we er vlotjes door. Op de hoger gelegen weilanden zien we kuddes jaks grazen. Ze zien er stoer uit, maar als ze beginnen lopen worden het elegante dames door hun lange staart die van links naar rechts zwiert. In het stadje Baetov doen we ons tegoed aan een kom Lagman, de noedelsoep van hier.

Het tweede deel van de dag brengt ons over smalle bergpaadjes die echt op de kammen van de heuvels liggen. Heerlijke offroad tot aan ons volgende yurtkamp in Tash Rabat Karavanserai, vroeger een veilige overnachtingsplek voor de handelaren die met hun vee de zijderoute bereisden. Met wat onderhandelen druk ik de prijs van onze accommodatie tot 8 euro per persoon voor avondeten, slapen en ontbijt. Ze is blij denk ik, want de schattige, jonge vrouw trakteert ons hier op een feestmaal aan een prachtig versierde tafel.

Spookmeer

Ik heb 5 lagen kledij aan en toch ril ik van de koude door de snijdende wind die over het 3200 meter hoge plateau raast. Ook Loewe raast gezellig mee, tegen een topsnelheid van 186 km/u. Bij een militair checkpoint vragen ze onze paspoorten en onze ‘border zone permit’, die ik gelukkig op voorhand heb aangevraagd. Zonder dit document zouden we er niet door komen, hier op nog geen twee kilometer van de Chinese grens. Niemandsland is écht niemandsland. Niets of niemand te bespeuren honderd kilometer lang. Het uitgestrekt plateau stopt aan de besneeuwde bergpieken in de verte. De vele rivierbeddingen en pistes met losse keien maken het rijden een waar plezier. We zijn bijna aangekomen wanneer de groep plots opsplitst. Charles kiest een pad aan de ene kant van de rivier, ik aan de andere. De rivier is breed en stroomt snel. Loewe hakt de knoop door en gaat voluit ... onderuit. Hij valt plat op zijn buik in de rivier. Doorweekt redt hij het leven van zijn verdrinkende KTM. Tatiana kijkt lijdzaam toe en denkt er het hare van. De andere helft van de groep raakt wel probleemloos aan de overkant.

Het meer van Köl Suu (3520m) zou volgens onze research het mooiste meer van Kirgizië zijn, en dat mogen we niet missen. In twee teams gaan we op zoek naar het mysterieuze meer. In het wilde weg rijden we over de groene heuvels langs de rivier. Hoe dichter bij de rivier hoe zompiger. En Matti heeft het geweten. Behendig stuurt hij zijn KTM door de moesraspoelen tot zijn voorwiel in een te diepe put verdwijnt en hij erachter. Hij ligt klem onder zijn motor in het moeras. Ik spring uit het zadel en snel hem te hulp. Mattie komt er met een blauw bovenbeen en wat spot vanaf.

In de verte, aan de andere kant van de rivier, zie ik Charles en de rest van zijn meute staan ... Wie zit er op het juiste spoor, zij of wij? Wij plooien: de ene na de andere vliegen we door de rivier, die eigenlijk te diep is op deze plek. Wanneer de de hele groep herenigd is komt er een herder aangalopperen. Met handen en voeten legt hij uit dat het meer toch aan de overkant is en dat er geen yurtkamp is. Toch zetten we door. Met veel geweld racen we het technische wandelpaadje op. Eenmaal boven aanschouw ik een volledig uitgedroogd meer. Niet zo magisch als gehoopt. Bibberend verlaten we deze teleurstellende plek, terug naar een yurtkamp dat we eerder zo enthousiast gepasseerd waren.

Entertainment

Na een kort oponthoud door prikkeldraad in een band zetten we de volgende dag koers naar Naryn, een stad die met 2000 meter weer wat lager ligt. Maar vrouwe Fortuna laat ons in de steek vandaag. Maar met Tatiana in ons gezelschap hebben we vrouw genoeg. Ze fixt het injectieprobleem van Max en regelt een mechaniekersteam uit Bishkek (op 4,5 uur rijden) om de gebroken voorvering van haar Tundra te vervangen. Maar hier wachten is geen straf. Naryn staat volledig op zijn kop. Er vindt een grote parade plaats van de hulpdiensten. Ze hebben al hun materiaal uitgestald en met veel toeters en bellen geven ze demonstraties op het grote plein. Van achter onze welverdiende pizza's en pinten aanschouwen we een brandweerman die een tractorband aan het versleuren is. Puur entertainment! Terwijl wij verzadigd onder de wol liggen, toveren de handige kaboutertjes uit Bishkek een nieuw stel veren onder de Tundra.

Het landschap is vandaag weer erg verschillend. We beginnen langs een kloof met naaldbossen op de hellingen. Diep daarbeneden kolkt een wilde rivier. We laveren onze enduro’s tussen honderden beesten die in kuddes de weg blokkeren. Ik moet lachen om van het zicht op mijn voorganger, die als het ware verdwijnt in de dierenmassa. De kloof gaat over in weidse vlaktes met heerlijke zandpistes. De laatste uitdaging van vandaag is de Tosor-pas (3900m.) Een ruige piste met Himalaya-achtige vergezichten leidt ons over rotsen en door rivieren tot aan de col. De zigzagweg die ons van 3900 naar 1600 meter brengt, snijden we zo veel mogelijk af. Ik dender de hellingen af tussen rots en vee met een brede lach op mijn gezicht. Als we beneden aankomen aan het meer van Issy-Kul, treden we binnen in een andere wereld. Een baai met wit zand toont zich achter een hoge duin. Stad, kloof, groene vallei, hooggebergte, strand, en dat op één dag... Wat een land... Met een uitgebreid aperitief bij de ondergaande zon en een kampvuur op strand sluiten we alweer een impressievolle dag af.

Roes

Na nog maar eens een frisse ochtendduik roept het zadel als nooit tevoren. Het eerste deel van de route improviseren we ons een pad langs de waterkant. Ik moet wel terug even de juiste techniek oprakelen om het mulle zand te trotseren. Vol gas en blijven gaan ... zo moet dat! Een uurtje later gaat het terug de hoogte in via een brede grindbaan, aangelegd door een bedrijf dat hier op 4200 meter hoogte naar goud delft. Kumtor is het op zeven na grootste goudveld ter wereld. Jaarlijks wordt er 15 ton goud uit de mijn gehaald, goed voor wel 12 procent van het bbp van Kirgizië. We vreten kilometers op de goede piste, die ons in geen tijd naar de andere kant van de berg brengt.

Maar de pret blijft niet duren. Een erg moeilijke piste met veel obstakels, grondverzakkingen en ingezakte bruggetjes loopt 120 kilometer langs de rivier. De obstakels overwinnen is eerst best plezierig, maar na maar na enkele uren slaat de vermoeidheid genadeloos toe. Ik kan moeilijk gefocust blijven en begin fouten te maken. Tot ik even stilsta bij het feit dat ik hier in deze magnifieke vallei aan het doen ben wat ik het allerliefste doe. “Ogen open, genieten en stoppen met taffelen Franz.” Ik ga op het gas en de laatste twee uur vlieg ik in een geluksroes door het heerlijke landschap. Jaks stuiven langs alle kanten weg en hordes paarden lopen evenwijdig mee de heuvels op. 's Avonds verwarmen we ons een laatste keer aan een ajuinensoep, terwijl de heldere sterrenhemel rustig ronddraait in het firmament boven onze tentjes.

Tekst: Franz Sebrechts

Foto's: Bastien Genbrugge

NOOT VAN DE REDACTIE: 

Deze reportage werd gemaakt in 2018. De laatste jaren vonden er regelmatig gewapende conflicten plaats in Kirgizië, onder meer aan de grens met Tadzjikistan. Wil je graag zelf afreizen naar Kirgizië? Wees dan steeds voorzichtig en check vooraf altijd het reisadvies van de FOD Buitenlandse Zaken.

Enduro in Portugal 

Dat deze groep de smaak van enduro-rijden te pakken heeft, is wel duidelijk. Ook dichter bij huis, in Portugal, beleefden ze een onvergetelijk avontuur. Deze beelden geven mij alvast zin en inspiratie om zelf snel een soortgelijke trip te plannen!